İçeriğe atla

Sömürge Hindistanı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sömürge Hindistanı, Keşifler Çağı sırasında Hint alt kıtasının Avrupalı sömürgeci güçler tarafından işgal edilen kısmıdır. Keşifler Çağı boyunca Portekiz, Hollanda Cumhuriyeti, İngiltere, Fransa ve Danimarka-Norveç gibi Avrupalı güçler Hindistan alt kıtasının Sömürge Hindistan'ı olarak bilinen bölümlerini işgal edip sömürgeleştirmiştir. Bu ülkeler, özellikle baharat ticareti yoluyla zenginlik ve refah elde etmeye çalıştılar. Amerika kıtasının kolonileştirilmesi, Hindistan'da zenginlik arayışıyla motive edildi. Vasco da Gama, 15. yüzyılın sonlarında Afrika'yı dolaşarak Hindistan ile doğrudan ticareti yeniden kuran ilk Avrupalı oldu. Seylan'da bir üsse sahip olan Hollandalılar da Hindistan'a doğru genişleme girişiminde bulundular ancak Colachel Savaşı'nda Travancore Krallığı tarafından yenilgiye uğratıldılar. Avrupalı güçler 17. yüzyılın başlarında Hindistan'da ticaret merkezleri kurdular ve Babür ve Maratha İmparatorlukları zayıfladıkça birçok istikrarsız Hint devletini manipüle edip kontrol altına almayı başardılar. 18. yüzyılın sonları ve 19. yüzyılın başlarında İngiltere ve Fransa, hem vekil yöneticiler hem de doğrudan askeri müdahale yoluyla Hindistan'da hakimiyet mücadelesi verdi. Nihayetinde İngiltere Hindistan'ın büyük bir bölümünün kontrolünü ele geçirdi ve Hindistan "İngiliz tacının mücevheri" olarak anılmaya başlandı. Hindistan 1947 yılında bağımsızlığını kazanmış ve Hindistan Dominyonu ile Pakistan Dominyonu olarak ikiye bölünmüştür.

Portekiz

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vasco da Gama'nın 1498 yılında Kozhikode'ye (siyah çizgi) ulaşmak için izlediği yol, aynı zamanda Avrupa'dan Hindistan'a giden bir deniz yolunun keşfi olmuş ve nihayetinde Hint alt kıtasının Avrupa tarafından kolonileştirilmesinin yolunu açmıştır.

Roma İmparatorluğu'nun Hindistan'la ticaretinin azalmasının ardından, ticaret amacıyla bu ülkeye yelken açan bir sonraki Avrupalılar Portekizliler oldu. Vasco da Gama, 1498 yılında Hindistan'a başarılı bir yolculuk yapan ve günümüz Kerala'sındaki Calicut şehrine varan ilk Avrupalı oldu. Portekizliler Hindistan'ı 1505'ten 1961'e kadar yönetti ve ilk ticaret merkezlerini 1502'de Quilon'da kurdu. Ayrıca misyonerlere sponsor olarak ve Goa'da Portekizli erkekler ile yerli, din değiştirmiş Katolik kadınlar arasında karma evlilikleri teşvik ederek Katolikliği desteklediler.[1]

Kollam şehrinde, tahmini 1518'de Tangasseri'de Portekiz tarafından inşa edilen St Thomas Kalesi'nin kalıntıları

Hollanda

[değiştir | kaynağı değiştir]
Hollanda Doğu Hindistan Şirketi'nden Eustachius De Lannoy, Colachel Savaşı'ndan sonra Travancore Krallığı'ndan Maharaja Marthanda Varma'ya teslim oldu ( Padmanabhapuram Sarayı'ndaki tasvir).

Hollanda Doğu Hindistan Şirketi, 1616–1795 arasında Hindistan sahili boyunca bir dizi ticaret noktası kurdu. Şirket ayrıca Seylan'ı Portekizlilerden aldı ve Travancore ile Tamil Nadu kıyılarının yanı sıra bugünkü Bangladeş'te Rajshahi, bugünkü Batı Bengal'de ve bugünkü Myanmar'da ticaret noktaları kurdu. Ancak Hindistan'a doğru genişlemeleri, Travancore-Hollanda Savaşı sırasında Travancore Krallığı tarafından Colachel Savaşı'nda yenilmelerinin ardından durduruldu. Hollandalılar bu yenilgiden sonra asla toparlanamadılar ve artık Hindistan için önemli bir sömürge tehdidi oluşturmadılar. Hollandalılar daha sonra Hollanda Doğu Hint Adaları'ndaki (şimdiki Endonezya) kolonilerine daha fazla odaklandılar ve Napolyon Savaşları'nın ardından kolonilerinin İngiltere tarafından ele geçirilmesiyle Viyana Kongresi'nde Seylan'ın kontrolünü kaybettiler.[2][3]

İngiltere ve İngiliz Hindistanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hollanda ile rekabet

[değiştir | kaynağı değiştir]

16. yüzyılın sonlarında İngiltere ve Hollanda, Portekiz'in Asya ile ticaretteki tekeline meydan okumaya başladı. Gemi seferlerini finanse etmek ve Endonezya takımadalarındaki baharat ticaretine, özellikle de "Baharat Adaları "na ve bir pazar olarak Hindistan'a odaklanmak için İngiliz Doğu Hindistan Şirketi ve Hollanda Doğu Hindistan Şirketi adlı özel anonim şirketler kurdular. Ancak İngiltere ve Hollanda arasındaki yakınlık ve rekabet nedeniyle iki şirket arasında çatışmalar ortaya çıktı. Hollandalılar, İngilizlerin 1622'de çekilmesinin ardından daha önce Portekiz kontrolünde olan Moluccas'ta üstünlüğü ele geçirdi, ancak İngilizler 1613'te orada bir fabrika kurduktan sonra Hindistan'da, özellikle Surat'ta daha başarılı oldu. Hollanda'nın üstün mali sistemi ve 17. yüzyıldaki İngiliz-Hollanda Savaşlarına katılımı, Asya'daki baskın deniz ve ticaret gücü olarak konumlarını sağlamlaştırdı. Ancak, 1688 Şanlı Devrimi'nden sonra Hollandalı prens William of Orange'ın İngiliz kralı olmasıyla düşmanlıklar sona erdi ve iki ülke arasında barış sağlandı. Endonezya takımadalarının baharat ticaretini Hollanda'ya ve Hindistan'ın tekstil endüstrisini İngiltere'ye bölüştürmeyi kabul ettiler, ancak sonunda tekstil İngiliz şirketi için daha karlı hale geldi ve 1720 yılına kadar satışlarda Hollandalıları geride bıraktı.[4][5]

Doğu Hindistan Şirketi

[değiştir | kaynağı değiştir]

1757'de Bengal Nawab'ının ordusunun komutanı Mir Jafar, Jagat Seth ve diğer bazı kişilerle birlikte, ticari imtiyazlar karşılığında Nawab'ı devirmek için İngilizlerle gizlice komplo kurdu. O zamana kadar sadece Şirket mallarını korumakla görevli olan İngiliz kuvvetleri, Bengal ordusu karşısında sayıca üstündü. Robert Clive liderliğindeki İngilizler, 23 Haziran 1757'deki Plassey Savaşı'nda, Nawab'a ihanet eden Mir Cafer'in kuvvetlerinin yardımıyla Nawab'ı yenilgiye uğrattı. Cafer daha sonra İngiliz kontrolünde bir hükümdar olarak atandı. Bu savaş Güney Asya'da İngiliz emperyalizminin başlangıcı oldu ve İngiliz İmparatorluğu'nun Asya'da genişlemesine yol açtı.[4] 19. yüzyılda İngilizlerin Asya'daki politikası, en değerli sömürgeleri ve Asya'nın geri kalanının anahtarı olarak gördükleri Hindistan üzerindeki kontrollerini sürdürmeye ve genişletmeye odaklanmıştı. Doğu Hindistan Şirketi bu genişlemede önemli bir rol oynamış, Mısır ve Suriye'deki Fransız seferi, 1811'de Hollanda'dan Java'nın alınması, 1819'da Singapur'un ve 1824'te Malakka'nın alınması ve 1826'daki Birinci İngiliz-Burma Savaşı gibi çeşitli girişimlerde Kraliyet Donanması ile işbirliği yapmıştır. Şirket ayrıca Çin ile 1730'larda başlayan ve İngiliz çay ithalatının neden olduğu ticaret açığını dengelemeye yardımcı olan kârlı afyon ticaretine de dahil oldu. 1839 yılında Çinli yetkililerin afyon ithalatını yasaklaması ve Kanton'da 20.000 sandığı imha etmesi, Birinci Afyon Savaşı'na ve Çin'e afyon ithalatını yasallaştıran Nanjing Antlaşması'na yol açtı. İngilizler 19. yüzyılın ortalarında Hindistan üzerinde tam kontrole sahipti, ancak 1857'de Doğu Hindistan Şirketi'nin kontrollerini genişletme girişimleri ve istihdamda Hintlere karşı ayrımcılık nedeniyle 1857 Hint İsyanı patlak verdi ve bastırılmadan önce altı ay sürdü. İsyanın, şirketin mali sorunlarının ve Hindistan'daki etkisiz yönetiminin bir sonucu olarak, Doğu Hindistan Şirketi hükûmet yetkilerini kaybetti ve İngiliz Hindistan'ı, atanmış bir Hindistan Genel Valisi ile doğrudan Kraliyet kontrolü altına girdi. Şirket ertesi yıl 1858'de feshedildi ve Kraliçe Victoria daha sonra Hindistan İmparatoriçesi unvanını aldı.[6][7][8]

Francis Hayman tarafından Plassey Savaşı'ndan sonra Lord Clive'ın Mir Jafar ile buluşması, Robert Clive'in Plassey savaşından sonra Mir Jafar ile buluşmasını tasvir ediyor. Plassey'deki zafer, Şirket'in önümüzdeki yüzyılda Hindistan Yarımadası ve Burma'nın kontrolünü ele geçirdiğini gören bir genişleme döneminin başlangıcı oldu.[9][10]

Britanya Hindistanı

[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyılın sonlarında Hindistan, milyonlarca insanın ölümüne neden olan yaygın kıtlıklara yol açan çeşitli ürün kıtlıkları yaşadı. Bu kıtlıklara tepki olarak Doğu Hindistan Şirketi, erken sömürge döneminde kıtlığı önlemeye odaklanmaya başladı. Bu çabalar Raj döneminde genişletildi ve her kıtlıktan sonra nedenleri araştırmak ve yeni politikalar uygulamak üzere komisyonlar kuruldu. Bu çabaların önemli bir etki yaratması 1900'lerin başına kadar sürdü.[11]

Hindistan'daki yavaş reform hareketi sonunda pasifist bir avukat olan Mahatma Gandhi'nin önderlik ettiği bağımsızlık hareketine dönüştü. Gandhi şiddet içermeyen direnişi savunurken, Bagha Jatin, Khudiram Bose, Bhagat Singh, Chandrashekar Azad, Surya Sen ve Subhas Chandra Bose gibi diğer devrimciler İngiliz yönetimine karşı yürüttükleri kampanyalarda şiddet kullandılar. Hindistan 14 Ağustos 1947'de, Pakistan ise 15 Ağustos 1947'de bağımsızlıklarını kazanarak bölgedeki İngiliz egemenliğine son verdiler. İngiltere'deki muhafazakâr unsurlar, Hindistan'ın bağımsızlığını Britanya İmparatorluğu'nun bir dünya gücü olmaktan çıktığı an olarak görüyor ve Curzon'un şu sözünü örnek gösteriyorlardı: "Hindistan'ı elimizde tuttuğumuz sürece birinci sınıf bir gücüz. Hindistan'ı kaybedersek, üçüncü sınıf bir güç konumuna düşeriz.

Diğer dış güçler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransız, Danimarka, İsveç ve Avusturya imparatorluklarının hepsi tarihin çeşitli dönemlerinde Hindistan'da ticaret üsleri kurmuştur. Fransızların Coromandel Sahili, Bengal, Andhra Pradesh ve Karaikal'de çeşitli yerleşimleri vardı ve sık sık Hollandalılar ve İngilizlerle çatışma halindeydiler. Danimarka-Norveç'in Tamil Nadu, Batı Bengal, Kerala ve Nicobar Adaları'nda ileri karakolları vardı. İsveç'in Parangipettai'de kısa süreliğine bir fabrikası vardı. Avusturya 1778 ve 1886 yılları arasında Nicobar Adalarını üç kez kolonileştirme girişiminde bulunmuştur; Danimarkalılar daha önce adaları kolonileştirmiş ancak sıtma salgınları nedeniyle terk etmişlerdir. Ayrıca, Andaman ve Nikobar Adaları İkinci Dünya Savaşı sırasında kısa bir süre Japonya tarafından işgal edilmiştir.

Savaşlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Tümgeneral Wellesley, 1803'teki Assaye Muharebesi'nde birliklerine komuta ediyor
Birinci İngiliz-Sih Savaşı sırasında Ferozeshah Savaşı, 1845

Sömürge döneminde İngiliz Doğu Hindistan Şirketi veya İngiliz Hindistan'ın dahil olduğu savaşlar:

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Roland E. Miller. Mappila Muslim Culture SUNY Press, 2015
  2. ^ Koshy, M.O. (1989). The Dutch Power in Kerala, 1729–1758. Mittal Publications. s. 61. ISBN 978-81-7099-136-6. 
  3. ^ http://mod.nic.in 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 9th Madras Regiment
  4. ^ a b Wolpert, Stanley (2004) [First published 1977]. A New History of India. 7th. Oxford University Press. s. 181. ISBN 978-0-19-516677-4. 
  5. ^ Ferguson 2004, p. 19.
  6. ^ Olson, p. 478.
  7. ^ Olson, p. 293.
  8. ^ Olson, p. 568
  9. ^ The Prelude to Empire: Plassey Revolution of 1757. New Delhi: Manohar. 2000. ISBN 81-7304-301-9.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  10. ^ Siraj-ud-daulah. Calcutta: Sangam Books. 1971. ISBN 0-86125-258-6.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ Marshall, pp. 133–34.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sömürge_Hindistanı&oldid=33783577" sayfasından alınmıştır